حدود ۴۰ درصد از نیاز مصرف کشور معادل ۳۶۰۰۰ مگاوات به بار سرمایشی اختصاص دارد، کسری از این مقدار در حوزه اداری کشور مصرف می‌شود که موجب شده بین ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ مگاوات برنامه مدیریت و کاهش مصرف برای این بخش لحاظ شود، اما کارمندان ادارات اعم از دولتی و خصوصی از این رویه زیاد راضی نیستند، چرا که سیستم‌های سرمایش و گرمایش ایشان بسته به فصل، دو ساعت قبل از اتمام ساعت کاری (حتی کاهش یافته) خاموش می‌شود، ضمن آن که برای این منظور که در صف اول اقدام عملی در حوزه مدیریت مصرف هستند و الگویی صحیح برای جامعه باشند، دمای محیطی چه در ایجاد سرما و چه گرما به صورت مرکزی کمی سختگیرانه‌تر از توصیه‌ها به جامعه اعمال می‌شود. این موضوع سختی‌کار را برای ایشان در دوره‌های گرم و سرد سال بیشتر نمایان می‌کند.
پیشنهاد راهی جایگزین
در این بخش با نگاه به دو هدف، ۱- تأمین حداکثری میزان مدیریت مصرف برنامه‌ریزی و ابلاغ شده به بخش اداری کشور در ایام اوج مصرف تابستانی و زمستانی (نیل به مصرف بهینه انرژی) ۲- جلب رضایت بیشتر پرسنل اداری از میزان مطبوع بودن دمای محیط کار و حداقل کردن سختی‌کار حاصل از گرما و سرمای شدید محل کار.
برای این منظور پیشنهاد می‌شود، همانند استفاده از روشنایی موضعی که در دنیا برای مصرف بهینه انرژی برق به عنوان یک راهکار عملی جوابگوی این نیاز بوده است، سیستم سرمایش و گرمایش اداری را نیز به همین روش به جای محیطی، به موضعی تبدیل کنیم.
صندلی کارمندی با قابلیت گرمایش و سرمایش
با جایگزینی صندلی کارمندی معمولی با صندلی با قابلیت گرمایش و سرمایش موضعی می‌توان تحولی در سیستم سرمایش و گرمایش سنتی و موجود ایجاد کرد. یعنی مثلاً برای ایجاد دمای ۲۵ درجه در تابستان در صورتیکه دمای محیط در سایه حدود ۴۰ درجه است، لازم نیست کل ساختمان اداری و به تبع آن اتاق‌های اداری با آن مترمکعب هوا زیاد و با آن تلفات انرژی (عدم عایق بودن مطلوب ساختمان‌ها) به دمای مطلوب و مطبوع برسانیم. بلکه با استفاده از این فناوری مشابه خودروهای پیشرفته تنها موضع کاری پرسنل اداری خنک یا گرم خواهد شد، ضمن دارا بودن این قابلیت که تنها در زمان حضور پرسنل و میزان مورد نیاز وی (با توجه به طبع هر شخص) عملکرد آن قابل تنظیم است.
بررسی مشخصات سیستم پیشنهادی، مقایسه میزان مصرف انرژی و مزایای آن
انرژی مصرفی عرفی و متوسط سرمایش و گرمایش سالانة یک اتاق برای هر مترمکعب حدود ۳۰۰ کیلووات ساعت است که بعد از تبدیل به مصرف یک ساعت در سال حدود ۳۵وات ساعت به طور متوسط انرژی برق لازم است. این سیستم به دلیل تاخیر در رساندن دما به دمای مطلوب باید مدتی قبل از حضور افراد فعال باشد که برای یک روز با ۸ ساعت‌کاری حداقل ۱۱ ساعت باید روشن باشد که نتیجه آن مصرف حدود ۳۸۵ وات ساعت در یک شبانه‌روز است. در صورت استفاده از روش پیشنهاد شده یعنی همین فناوری موجود برای صندلی خودروها، مصرف هر ساعت ۴۰ وات ساعت بوده، اما فقط در زمان حضور فرد فعال است و لازم است فعال باشد که در ۲۴ ساعت، حداکثر ۸ ساعت خواهد بود و با این روش مصرف حداکثر حدود ۳۲۰ وات ساعت در یک شبانه‌روز است.
از مزایای این طرح می‌توان به احساس راحتی بیشتر پرسنل ادارات، مصرف کمتر انرژی(حداقل ۱۷درصد)، زمان سریعتر برای رسیدن به دمای هدف و مطبوع برای هر فرد، کمتر از ۲دقیقه (رضایتمندی بیشتر) و به طور مجزا و حذف هزینه‌های تعمیر و نگهداری سیستم‌های سرمایش و گرمایش مرکزی و عظیم و...
روش‌های اجرا
همانطور که می‌دانید، هر طرح جدیدی نیازمند مطالعه و تحقیق زیاد و در نهایت اجرای اولیه و پایلوت(نمونه) است و در صورت موفقیت و یا اعمال اصلاحات، اجرای آن گسترش یابد. برای اجرای این طرح پیشنهاد به دو روش می‌توان نسخه اولیه را عملی کرد:
۱- استفاده از همین صندلی‌های موجود و تنها نصب نسخه روکش صندلی دارای سیستم گرم کن و سرد کن،
۲-جایگزینی کامل صندلی‌های موجود با صندلی گرم کن و سرد کن دار.
سخن پایانی
لذا با توجه به مطالب ارائه شده، برای مطبوع نمودن دمای محیطی(سرمایش/گرمایش) در ساختمان‌های اداری می‌توان به راهکارهای نوین و متفاوتی پرداخت، هر چند این راهکار نیاز به تحقیق، اجرایی شدن نمونه و دقت نظر بیشتری خواهد داشت.
سید سعید میرشریفی - ناظر عالی وزارت نیرو در شرکتهای توزیع برق
