وزارت نیرو در دولت چهاردهم برای جبران ناترازی موجود در صنعت برق دو راهکار کلی را در پیش گرفته است، یکی افزایش ظرفیت تولید برق از مسیرهای نوین و گوناگون و دیگری و به طور موازی مدیریت میزان مصرف برق در بخش‌ها (تعرفه‌های) مختلف، تا از این طریق میزان ناترازی مابین تولید و مصرف انرژی برق را به حداقل برساند.
ولی باید از خود سئوال کنیم که آیا همه چیز دست وزارت‌نیرو است؟ و آیا این وزارتخانه به تنهایی و با امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری خود می‌تواند بر غول ناترازی انرژی برق کشور فائق آید؟ در این متن به پاسخ این سئوالات می‌پردازیم.
سه پیش‌نیاز اساسی برای رفع ناترازی برق در خارج از وزارت‌نیرو
در این بخش و به ترتیب اولویت به معرفی سه پیش‌نیاز اساسی برای رفع ناترازی برق می‌پردازیم که باید یکی پس از دیگری اجرا شود و جالب آنکه متولیان اصلی تأمین و تدارک این سه نیاز در خارج از وزارت‌نیرو هستند شامل:
1- بهینه‌سازی تجهیزات مصرف‌کننده برق با رده انرژی واقعی حداقل Bیا بالاتر (…, A+, A):
تابستان داغ است، برق کم است، وزارت نیرو مردم را به صرفه‌جویی دعوت می‌کند. اما نقش وزارتخانههای دیگر مانند: صمت، اقتصاد و راه، چیست؟ آیا نباید تلاش نمود تا در کشور به هر نحو وسایل مصرف‌کننده انرژی برق از جمله: یخچال، کولرگازی، کولر آبی، تلویزیون، لامپ‌های روشنایی و... با فن‌آوری روز دنیا (تولید یا وارد) شوند؟ فن‌آوری کالاهای تولیدی ده تا بیست سال قبل قابل مقایسه با معادل بروز آنها نیست و تا چند برابر برق مصرف می‌نمایند. فارغ از در دسترس بودن وسایل بروز با مصرف بهینه و رده انرژی بالا، باید شرایطی ایجاد نمود تا مردم توان اقتصادی خرید لوازم جدید داشته باشند که متأسفانه ندارند، هیچ‌کس در این جامعه و با هر دیدگاهی با نوسازی وسایل، کم شدن هزینه قبوض و حفظ ثروت ملی مشکلی ندارد. چرا وقتی صحبت از مصرف صحیح انرژی می‌شود، تفکرمان به سمت قطع و محدود نمودن مصرف می‌رود؟ این فکر اشتباه است، منظور از بهینه‌سازی در مصرف انرژی، مصرف معقول و با وسایل خوش‌مصرف است. وقتی جامعه را به جایگزینی وسایل روز تشویق می‌نماییم، پس چرا تعرفه واردات آنها اینقدر بالاست و یا محصولات تولید داخل با قیمت گزاف در بازار ارائه می‌شوند؟، فارغ از اینکه در هر دو مسیر تهیه کالا(اعم از تولید داخل یا وارداتی)، رده انرژی‌ها هم اصولاً واقعی نیست. (نکته: این بند به جز وسایل برقی خانگی، شامل بروزآوری فن‌آوری ماشین‌آلات و فرآیندهای صنعتی با عمری بین 20 تا 50 ساله نیز می‌شود.)
در بحث ساخت ابینه، اعم از ساختمان‌هایی با کاربری خانگی، تجاری و اداری، مبحث 19 مقررات ملی ساختمان باید توسط نظام مهندسی ساختمان (به طریق اولی وزارت راه) در اجرا و نظارت جدی گرفته شود. چرا که در صورت اجرای کامل این مبحث (بهینه سازی مصرف انرژی)، میزان مصرف انرژی در ساختمانها تا 50درصد کاهش می‌یابد.
2- فرهنگ‌سازی، آموزش پایه با هدف مصرف صحیح انرژی(از جمله برق) – مصرف بهینه، یک هنر و مهارت:
اولویت دوم در بحث پیش‌نیازهای اساسی رفع ناترازی برق، پس از بروزآوری فن‌آوری وسایل، دستگاه‌ها و فرآیندها، مبحث فرهنگ‌سازی، آموزش پایه‌ای نسل آینده در متون درسی و آموزشهای عملی و در جامعه بزرگسال با رسانه و... است، با این هدف که: حالا از این کالاهای بروز و جایگزین شده چگونه بهینه استفاده نماییم؟ که اقدامات عملیاتی و جدی وزارت آموزش و پرورش و صدا و سیما را در این زمینه می‌طلبد.
3- اصلاح قیمت‌حامل‌های انرژی و برق(اصلاح اقتصاد برق)
اولویت سوم در بحث پیش‌نیازهای اساسی رفع ناترازی برق، پس از جایگزینی کالای بروز و آموزش استفاده بهینه انرژی در حین کار با آنها، مبحث اصلاح قیمت حامل‌های انرژی (برق) و جراحی و اصلاح اقتصاد برق است به طوریکه با واقعی‌سازی قیمت انرژی تحویلی به بخش‌های مختلف جامعه، خود مردم به طور خودکار نسبت به بهینه‌سازی، اصلاح فرآیندها و روش مصرف خویش هوشمندانه اقدام خواهند نمود و یارانه متعلقه به حامل‌های انرژی و برق از طریقی دیگر و به طور هدفمند به زیرساخت‌های کشور تزریق شود تا به مصرف‌کنندگان بی رویه انرژی (بد مصرف‌ها)؛ این اصلاح قیمت‌ها و برقراری عدالت در مصرف ثروت ملی باید توسط مجلس شورای اسلامی در اولویت اقدام به قانونگذاری قرار گیرد.
جمع‌بندی:
از این رو پس از انجام به ترتیب و با اولویت حداقل سه پیش‌نیاز فوق، اصولاً در خارج از وزارت نیرو توسط دستگاه‌های متولی، برای رفع ناترازی برق می‌توان توقع داشت که وزارت نیرو در بخش صنعت برق بتواند با طرحهای مختلفی نظیر: افزایش تولید انرژی از منابع مختلف به خصوص تجدیدپذیر، بهبود و گسترش شبکه‌های توزیع، بهره‌وری انرژی و کاهش تلفات شبکه برق، هوشمندسازی و پایش، جلب اعتماد و جذب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و... بر ناترازی انرژی برق در کشور غلبه نماید.
سیدسعید میرشریفی - ناظر عالی وزارت نیرو در شرکتهای توزیع برق
