به گزارش خبرگزاری توانیر، دکتر محمود فتوحی فیروزآباد در پنل تخصصی چشمانداز هوشمندسازی در صنعت برق در پانزدهمین کنفرانس بینالمللی شبکههای هوشمند انرژی، با تشریح اهداف اصلی شبکههای قدرت آینده گفت: شبکههای نوین برق باید مشترکان را از مصرفکننده منفعل به بازیگران فعال تبدیل کنند، امکان ادغام فناوریهای نوین تولید را افزایش دهند، به توسعه محصولات و خدمات و بازارهای جدید کمک کنند، مدیریت داراییها را بهبود دهند، قابلیت اطمینان و کیفیت توان را ارتقا دهند، در برابر اختلالات و بلایای طبیعی تابآور باشند و در نهایت، زیستبوم انرژی پایدار را تقویت کنند.
وی تأکید کرد: این اهداف، صرفاً فنی نیستند، بلکه ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی را بهطور همزمان در بر میگیرند.
تحول مفهوم شبکه هوشمند؛ از AMI تا هوش مصنوعی و IoT
این استاد ممتاز مهندسی برق با اشاره به تحول مفهوم شبکه هوشمند طی یک دهه اخیر توضیح داد: تعریف اولیه شبکه هوشمند عمدتاً بر ادغام زیرساختهای اندازهگیری پیشرفته (AMI) و فناوریهای ارتباطی متمرکز بود. اما امروز شبکههای هوشمند مجموعه بسیار گستردهتری از فناوریها را شامل میشوند؛ از هوش مصنوعی و اینترنت اشیا تا تحلیل داده و سامانههای پیشرفته تصمیمیار.
وی افزود: به عبارت دیگر، تعریف شبکه هوشمند که ۱۰ سال پیش حول AMI شکل گرفته بود، امروز هم از نظر دامنه و هم عمق ارتقا یافته و به بلوغ بیشتری رسیده است.
پایداری؛ سهگانه اقتصاد، جامعه و محیطزیست
فتوحی با تأکید بر اینکه هوشمند بودن بدون پایدار بودن معنا ندارد، گفت: شبکهای که قرار است هوشمند باشد، باید همزمان به توسعه اقتصادی کمک کند، آثار اجتماعی مطلوب داشته باشد و دوستدار محیطزیست باشد. تولید، انتقال و توزیع برق دیگر نمیتواند بدون در نظر گرفتن این سه بعد طراحی و بهرهبرداری شود.
وی شبکه هوشمند را شبکه سنتی بهاضافه لایهای از هوشمندی توصیف کرد که جریان انرژی و اطلاعات را بهصورت دوسویه مدیریت میکند.
چالشهای شبکههای آینده؛ از تولید پراکنده تا انفجار داده
این عضو هیئت علمی دانشگاه با مرور چالشهای اصلی شبکههای آینده گفت: افزایش واحدهای تولید پراکنده و انرژیهای تجدیدپذیر، بهویژه با رفتار ناپایدار و عدم قطعیت تولید، از مهمترین چالشهاست. اتصال گسترده این واحدها از طریق مبدلهای الکترونیک قدرت، مدیریت شبکه را پیچیدهتر میکند.
وی افزود: در کنار این موضوع، ورود حجم عظیم داده از سنسورها و تجهیزات اندازهگیری، هم فرصت است و هم چالش. مهم این است که بتوانیم از این دادهها در جهت نگهداری و بهرهبرداری هوشمند استفاده کنیم تا پیش از وقوع خطا، تجهیزات را مدیریت و از خاموشی جلوگیری کنیم.
وی همچنین به نقش روزافزون خودروهای برقی اشاره کرد و توضیح داد که شارژ همزمان ناوگان بزرگ خودروهای الکتریکی میتواند پیک شبکه را جابهجا کرده و در صورت نبود مدیریت هوشمند، خود تبدیل به معضل جدید شود؛ اما در صورت برنامهریزی درست میتواند به ابزاری برای افزایش انعطافپذیری شبکه تبدیل شود.
نقش هوش مصنوعی در شبکههای هوشمند
دکتر فتوحی استفاده از هوش مصنوعی را یکی از محورهای مهم تحول آینده دانست و گفت: هوش مصنوعی میتواند در پیشبینی و برنامهریزی بهتر، کنترل ولتاژ، مدیریت بار، انعطافپذیری از طریق مدیریت مصرف، یکپارچهسازی و کنترل منابع پراکنده و بسیاری از کاربردهای دیگر نقشآفرینی کند.
نقش دانشگاهها؛ آموزش و پژوهش همتراز شبکههای آینده هست یا نه؟
دکتر فتوحی در پایان به نقش دانشگاهها و پژوهشگران پرداخت و گفت: این سؤال جدی وجود دارد که آیا نظام آموزشی و پژوهشی ما متناسب با نیازهای شبکههای آینده طراحی شده است یا خیر؟ آیا پایاننامهها، طرحهای تحقیقاتی و دروس دانشگاهی واقعاً مسائل شبکههای هوشمند، هوش مصنوعی در سیستمهای قدرت، مدلهای جدید بهرهبرداری و کسبوکار را پوشش میدهند؟
وی تأکید کرد: اگر میخواهیم در عمل به سمت شبکههای هوشمند حرکت کنیم، لازم است مدلهای تحقیق و آموزش ما بهروز، باز و در دسترس همه ذینفعان باشد تا صنعت و دانشگاه بتوانند در کنار هم به این پرسشها پاسخ دهند.
رییس اسبق دانشگاه صنعتی شریف سخنان خود را با این جمعبندی به پایان رساند که شبکههای هوشمند، فقط یک فناوری جدید نیستند، بلکه لایه توانمندساز سیستم هستند که امکان تحقق اهداف فنی، اقتصادی و زیستمحیطی شبکههای برق آینده را فراهم میکنند.
